Archiwum Państwowe w Warszawie - Strona główna

Wyścig po historię

17 września 2014 r., przy słonecznej pogodzie, odbyła się VIII edycja konkursu dla dzieci i młodzieży „Wyścig po historię” zorganizowanego przez Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Pułtusku, Pułtuską Bibliotekę Publiczną im. Joachima Lelewela oraz Pułtuskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne. Konkurs, jak co roku, rozpoczynał obchody „Dni Patrona Pułtuska” – św. Mateusza. Patronat nad konkursem objął burmistrz Pułtuska Wojciech Dębski, patronat medialny sprawował „Tygodnik Pułtuski” i „Pułtuska Gazeta Powiatowa”.

Celem konkursu było m.in. przybliżenie uczniom dziedzictwa kulturowego regionu, rozwijanie zainteresowań lokalną historią i tradycją oraz popularyzacja kultury regionalnej.

W konkursie wzięło udział 10 szkół z terenu miasta i gminy Pułtusk, rywalizujących w dwóch kategoriach: szkół podstawowych i gimnazjów.

O godz. 10.30 sprzed siedziby Archiwum po udzieleniu odpowiedzi na pytanie oraz zaopatrzeniu w mapki wyruszały drużyny w 5-minutowych odstępach na trasę biegu, by na kolejnych 8. punktach kontrolnych rozlokowanych na terenie miasta odpowiadać na pytania z historii i kultury regionu oraz uczestniczyć w konkurencjach sportowych (bieg, strzelanie piłką do bramki, strzelanie z łuku).

W kategorii gimnazjów I miejsce zajęło Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II w Pułtusku.

W kategorii szkół podstawowych I miejsce zajęła Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im. mjr. Henryka Sucharskiego w Pułtusku.

Jak zawsze dzieci i młodzież, ich opiekunowie oraz dyrekcje szkół podeszli do zawodów z dużym zaangażowaniem, traktując je bardzo prestiżowo.

Fot. Krzysztof Piekarski

Marszałek Sejmu Cezary Grabarczyk otworzył w parlamencie wystawę pod tytułem: „WOLA PAMIĘCI — CMENTARZ POWSTAŃCÓW WARSZAWY NA WOLI”

Ekspozycja przygotowana została przez Archiwum Państwowe w Warszawie we współpracy z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych i Towarzystwem Przyjaciół Woli. Na wystawie przedstawiono  dzieje budowy cmentarza poległych bohaterów Powstania Warszawskiego.

„Powstanie warszawskie pochłonęło tysiące ofiar, ale najtragiczniejszy był los tych, którzy wymordowani bestialsko przez hitlerowskich oprawców zginęli w miejscach masowych egzekucji w pierwszych dniach sierpnia 1944 r.” — pisał autor relacji z pogrzebu ekshumowanych ofiar zbrodni nazistowskich, który odbył się w Warszawie 6 sierpnia 1946 r. Tego dnia prochy spalonych powstańców i cywilów spoczęły na Woli, na nowym wówczas Cmentarzu Powstańców Warszawy.

Cmentarz Powstańców Warszawy na Woli jest nekropolią wyjątkową, największą tego rodzaju w Europie. Spoczywają na niej szczątki i prochy ok. 100 tys. osób poległych, zamordowanych i spalonych przez Niemców w czasie powstania warszawskiego — ludności cywilnej i żołnierzy — ekshumowanych z ulic Warszawy po zakończeniu II wojny światowej.

Cmentarzem tym władze Warszawy zamierzały uczcić bohaterstwo warszawiaków walczących w obronie swojego miasta, dlatego zdecydowały, że powstanie on w miejscu uświęconym krwią żołnierzy polskich, poległych w obronie naszej niepodległości od czasów rozbiorów. Za najodpowiedniejszy uznano teren przy ulicy Wolskiej ze względu na jego historię i położenie — na szlaku wielu zbiorowych straceń w pierwszym okresie powstania warszawskiego (1944), a zarazem w pobliżu historycznej Reduty gen. Sowińskiego, miejsca krwawych walk o Warszawę w czasie powstania listopadowego (1831) i obrony Warszawy (1939).

Idea utworzenia Cmentarza Powstańców Warszawy zrodziła się w lipcu 1945 r. Wyborem miejsca pod nowy cmentarz zajęło się Biuro Odbudowy Stolicy, które wskazało na konieczność opracowania szczegółowego projektu „Cmentarza dla Poległych w Powstaniu 1944 r.”, które to zadanie powierzono we wrześniu 1945 r. architektom Alinie Scholtzównie
i Romualdowi Guttowi.

Uroczyste poświęcenie i otwarcie Cmentarza Powstańców Warszawskich odbyło się 29 listopada 1945 r. o godzinie 11.00. Pierwsze pogrzeby odbyły się tu już w listopadzie 1945 r. i trwały do początku lat 50. Największy miał miejsce 6 sierpnia 1946 r. — kondukt żałobny „10 samochodów ciężarowych, na każdym po 10 trumien w asyście honorowej siostry Czerwonego Krzyża” ruszył sprzed kościoła Zbawiciela, by ulicą Marszałkowską, przez Plac Żelaznej Bramy, ulicami Chłodną i Wolską przejść na cmentarz. W 1963 r. cmentarz został przeprojektowany, a w 1973 r. wzbogacony o monumentalny pomnik „Polegli Niepokonani”.

Na cmentarzu Powstańców Warszawy spoczęły prochy ekshumowanych ze wszystkich dzielnic Warszawy, ludności cywilnej wymordowanej w czasie rzezi Woli, z terenu dawnego Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych w Alejach Ujazdowskich, z siedziby Gestapo na Szucha oraz licznych miejsc straceń. Pochowano tu również żołnierzy września 1939 r., walk o Warszawę z 1945 r., więźniów Pawiaka i okolicznych mieszkańców oraz Żydów rozstrzelanych w latach 1940–1943 na stadionie SKRA przy Okopowej.

E-KARTKA 1939 - aplikacja mobilna

Archiwum Państwowe jako partner  projektu „e-kartka z historii. Warszawa 1939”, zaprasza do pobrania mobilnej aplikacji „e-kartka 1939” oraz odwiedzenia portalu wrzesien39.waw.pl.

Portal to multimedialne kalendarium historyczne, które obejmuje 52 dni z życia miasta między 15 sierpnia, na dwa tygodnie przed wybuchem wojny, a niemiecką defiladą zwycięstwa 5 października 1939 roku. Każdy dzień z prezentowanego kalendarium zawiera szereg tekstów źródłowych z dzienników, pamiętników i prasy, zdjęć, map, materiałów audio i wideo, które pozwalają zrekonstruować dzień po dniu życie mieszkańców stolicy.

Aplikacja to dostep e-kartek na swoim telefonie. Codziennie otrzymasz krótką informację, o tym, co i gdzie wydarzyło się w Warszawie 75 lat temu wraz z fotografią i identyfikacją zdarzenia na mapie google oraz mapie z 1939 roku. Aplikacja ma także możliwość porównywania fotografii archiwalnych ze zdjęciami użytkownika, dzięki czemu tworzy on wyjątkową galerię na swoim telefonie. Kliknij, aby przejść do strony projektu...

Udział Archiwum w obchodach 70 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego

W tym roku obchodzimy 70 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Archiwum Państwowe w Warszawie włączając się w uroczyste obchody przygotowało kilka wydarzeń.

Pierwszym z nich jest plenerowa wystawa fotografii „Obrazy z życia mieszkańców Stolicy - Powstanie Warszawskie 1944”, zrealizowana wspólnie z Fundacją Artbarbakan i Stowarzyszeniem Konserwatorów Czasu. Wystawa, którą prezentujemy przez cały sierpień na terenie Międzymurza Starego Miasta w Warszawie, to unikatowe zdjęcia Joachima Joachimczyka i Tadeusza Bukowskiego - żołnierzy AK, fotografików Powstania, pochodzące ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie.

Na fotografiach nie widzimy głównych starć zbrojnych, bombardowań, aresztowań i egzekucji. Przedstawiają one miejsca, ludzi i towarzyszące im emocje – „niecodzienną codzienność” tamtych sierpniowych dni w Warszawie. Na uwagę zasługują zwłaszcza obrazy - fotografie ukazujące zwykłych mieszkańców miasta i ich starania o przetrwanie czasów wojny. Widzimy ich niepewność jutra, codzienną walkę o zachowanie życia, ryzyko, jakie podejmują, by zaspokoić codzienne i zwyczajne potrzeby.

Uroczystego otwarcia wystawy w dniu 1 sierpnia dokonali: zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych Ryszard Wojtkowski, Dyrektor Archiwum Państwowego w Warszawie Janina Gregorowicz oraz Prezes Fundacji Artbarbakan Jerzy Lasota. Po krótkich przemówieniach, odczytane zostały fragmenty wspomnień Piotra Bańkowskiego, archiwisty powstańczego Żoliborza.

Archiwum zaangażowanie było również w obchody Powstania Warszawskiego przygotowane przez Urząd Miasta w Milanówku. Znajdujące się w zasobie archiwalnym relacje powstańca Joachima Joachimczyka  
z 1944 r. odczytał Wojciech Stockinger, aktor, speaker Radia Wolna Europa.

Aktor Wojciech Stockinger czyta relacje z Powstania Warszawskiego napisane przez Joachima Joachimczyka

Kilka dni później tj. 5 sierpnia br., przy zbiegu ulic Leszno i alei Solidarności  odbyły się uroczystości  upamiętniające wydarzenia mordu dokonanego przez Niemców na mieszkańcach Woli.
Dokumenty, mapy, fotografie dokumentujące dzieje wolskiego Cmentarza Powstańców Warszawy można było oglądać na przygotowanej przez Archiwum plenerowej wystawie „Wola pamięci – cmentarz Powstańców Warszawy na Woli”.

W październiku br. Archiwum weźmie udział w konferencji „Ocalić Wypędzonych. Pomoc mieszkańców Pruszkowa i okolicznych miejscowości więźniom obozu przejściowego  Durchgangslager 121. Sierpień 1944 – styczeń 1945” organizowanej przez Muzeum Dulag 121, na której Pani Marta Jaszczyńska wygłosi referat „Organizacja i działalność warszawskich agend RGO Pol. KO po upadku Powstania Warszawskiego”.
 

Zapraszamy Państwa do przygotowanego przez Archiwum powstańczego kalendarium, w którym prezentujemy  zdjęcia i relacje Joachima Joachimczyka ps. „Joachim”.

Poniżej zamieszczamy odnośnik do reportażu o znanym – nieznanym fotografiku Powstania Warszawskiego Joachimie Joachimczyku:

Od dobroczynności do samorządności. Komitety Obywatelskie w okresie I Wojny Światowej

Prezentujemy wybrane dokumenty zgromadzone w zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie Oddział w Otwocku,  obrazujące działalność Komitetów Obywatelskich, które powstały po wybuchu I wojny światowej. Celem ich było niesienie pomocy ludności dotkniętej bezpośrednio lub pośrednio klęskami wojny. Tworzyli je przede wszystkim właściciele ziemscy, księża i miejscowa inteligencja. Na terenach opuszczonych przez Rosjan, do czasu wejścia nowych okupantów, Komitety organizowały władzę administracyjno – porządkową. Po zajęciu ziem Królestwa Polskiego przez Niemców,  decyzją Generał - Gubernatora Warszawskiego z dnia 15 września 1915 r. Komitety Obywatelskie zostały rozwiązane.

Zapraszamy do obejrzenia wystawy.